door Guy Vandermeulen en Gery Spirinckx
Ter gelegenheid van het 150-jarig bestaan van het KVT - brachten we het jubileumboek "Een andere wereld" uit. Toen al rees de vraag, of er in Vlaanderen toneelverenigingen actief waren die nog ouder zijn dan het KVT.
Nu, in 2024, hebben we geprobeerd hierop een antwoord te geven. Wij wisten dat er meer - bepaald in Gent, Antwerpen en in Brussel - toneelgroepen waren die reeds voorstellingen brachten in het 'Vlaams'. En dat sinds de Hollandse periode van 1815-1830. Onderzoek leerde ons dat het overgrote deel daarvan inmiddels een stille dood is gestorven. Van de resterende viel het ons moeilijk om hun historiek te achterhalen, omdat zij vaak langere periodes niet meer actief waren, of omdat ze nog slechts sporadisch naar buiten traden - meestal bij speciale gelegenheden. Nog andere hebben op een later tijdstip de naam van vroegere rederijkerskamers toebedeeld gekregen, wat het opzoekwerk op zich nog meer bemoeilijkte.
Tot de oudste "actieve" verenigingen in Vlaanderen behoort 't Mariakranske uit Brussel, een rederijkerskamer uit 1507. Die werd in 1657 omgedoopt tot De Wijngaard met als kenspreuk "Groeien en bloeien". Ze onderbrak haar activiteiten onder het Franse bewind, maar werd weer actief onder het Hollandse bewind. Als we de draad daar oppikken, kunnen we ze als leeftijdsgenoten van het KVT beschouwen. In de periode 1990 kenden ze evenwel een moeilijke tijd zonder activiteiten. Vanaf 2003 laten ze gastgroepen optreden. Wel konden we in 2007 de viering optekenen van hun 500e verjaardag.
In Brussel werd in 1850 de Morgenstar gesticht. Van oudsher was dit de rederijkerskamer De Corenbloem. Dat gezelschap mocht in Vlaanderen lang als toonaangevend beschouwd worden. Vooral omdat de schrijvers van Vlaamse toneelwerken in hun midden verkeerden (Onderreet, Van den Driessche, Sleeckx). Ook het KVT speelde vrij veel titels van deze auteurs. Maar sinds 1950 bestaat de voornaamste activiteit van de Morgenstar uit het deelnemen aan de feesten van de Brusselse Ommegang.
In Gent (Zele) werd in 1840 de zang- en toneelvereniging Theater Rhetorica gesticht. Van 1840 tot 1955 is er echter van activiteiten niets degelijks terug te vinden. In 1955 treden ze weer op de voorgrond en in 1992 winnen ze zelfs het landjuweel! Versta dus dat er een gezelschap werd opgestart die de naam van de oude vereniging overnam. Het hergebruiken van namen komt wel meer voor.
Finaal hebben we in Vlaanderen - voor zover wij hebben kunnen achterhalen - geen enkele toneelvereniging gevonden die, zoals het KVT, zonder onderbreking, (abstractie gemaakt van WO I en WO II) ruim 160 jaar toneel heeft gebracht. Een prestatie waarop het KVT terecht fier mag zijn!
Vandaag - anno 2024 - speelt het KVT vijf eigen producties. Verder heeft de vereniging een eigen jeugdafdeling in haar schoot en verenigen we meer dan honderd actieve leden. Met andere woorden: je kunt het KVT moeilijk beter typeren dan als 175 JAAR JONG!
