1890-1930 Overgang 20e eeuw

Hoewel we over bijna geen rechtstreekse informatie beschikken over de activiteiten van het Vlaams Toneel in de jaren negentig, lazen we in de stadsverslagen toch dat de vereniging elk jaar een stadstoelage bekwam van 120 frank om een publieke voorstelling te geven in de Hallezaal, ter gelegenheid van Sint-Denyskermis. Uit het repertoire van de opgevoerde stukken kunnen we afleiden dat de vereniging ook na 1891 doorging met elk seizoen meerdere opvoeringen ten beste te geven. De activiteiten van het Vlaams Toneel beperkten zich echter niet tot de toneelvoorstelling en de carnavalsvieringen. Jaarlijks nam de vereniging, net zoals de andere verenigingen, deel aan diverse optochten. Voor de plaatselijke politieke partijen waren dergelijke rondgangen een ideale gelegenheid om aan de bevolking te tonen hoe groot hun aanhang was. Ze lieten dan ook geen gelegenheid voorbij gaan om cavalcades te organiseren, waarmee ze door de straten van Diest paradeerden. Elke stoet was samengesteld uit groeperingen van dezelfde politieke geaardheid. Het valt niet te loochenen dat het Vlaamse volk door de eeuwen heen steeds een voorliefde heeft gehad voor processies en feestelijke optochten. Het waren hoogdagen, waarop de verenigingen met elkaar wedijverden om de mooist uitgedoste groep of om de prachtigste praalwagen. Geen kosten werden gespaard om op de meest indrukwekkende manier naar buiten te treden en zich, steeds met het vaandel op kop, aan de bevolking te tonen. Zo heeft u reeds kunnen lezen hoe de stad Diest een grootse historische stoet organiseerde ter gelegenheid van de 50-jarige onafhankelijkheid van België. Maar ook te Diest ontsnapte het verenigingsleven niet aan de politieke verzuiling, die grotendeels in de hand werd gewerkt door de steeds toenemende schoolstrijd. Alle verenigingen, of ze nu een "veloclub", duivenvereniging, zangkoor, muziek- of toneelvereniging waren, werden opgedeeld in katholieken en liberalen. Zo kunnen we stellen dat Vermaak en Verbroedering vanaf 1875 een uitgesproken liberaal karakter vertoonde en als zodanig deelnam aan allerlei liberale manifestaties en optochten die werden georganiseerd door het stadsbestuur. Zo werden er onder andere ter gelegenheid van het 25-jarige burgemeesterschap van de heer Michel Theys door het stadsbestuur allerlei festiviteiten georganiseerd....

Op zondag 14 juni 1891 trok een stoet door de stad met alle liberale verenigingen; de Koninklijke Harmonie op kop, gevolgd door de schoolkinderen van staats- en stadsscholen, de Leliekamer, Christus Ogen, de schuttersgilden, het zangkoor "Concordia", de duivenverenigingen en - niet te vergeten - de toneelverenigingen "De Vreugd des Winters" en Vermaak en Verbroedering. Voor de terugkeer van kapitein Emile Christiaens uit Belgisch Congo werd in 1895 een "cortège" gevormd met alle verenigingen van de stad. Als aanmoediging voor hun deelname werden ze beloond met een stadstoelage. In 1899 vierden de liberalen "50 jaar liberaal stadsbestuur te Diest" en eens te meer trokken dezelfde verengingen stoetsgewijs door de straten van de stad. Voor deze speciale gelegenheid werd zelfs een vrijheidslied gecomponeerd door R. Verhulst....

In 1919 hernam het Vlaams Toneel zijn activiteiten in zaal Casino. Een van de eerste daden van het bestuur, dat nog steeds werd voorgezeten door A. Theys, was de aanvraag om de titel "Koninklijk" te mogen dragen. Op 19 november 1920 gaf koning Albert I de toelating aan het Vlaams Toneel om voortaan in haar titel het predikaat "Koninklijk" toe te voegen.

Lees het volledige hoofdstuk